dr Józef MILEWSKI
(18 luty 1914 - 26 luty 1998)
Najwybitniejszy piewca Kociewia, dr nauk humanistycznych, autor ponad 100 cennych prac o tym regionie i ponad 100 wznowień - zawsze uzupełnianych i poszerzonych o nowe ciekawe materiały.
Józef MILEWSKI urodził się 18 lutego 1914 roku w Zelgoszczy - gmina Lubichowo. W roku 1933 ukończył Gimnazjum Klasyczne w Starogardzie. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w roku 1936 został podporucznikiem. Jako oficer pełnił służbę w 67. Pułku Piechoty w Brodnicy. Wybuch wojny zastał go w Rzeszowie w Ośrodku Zapasowym 4. Dywizji Piechoty. Do niewoli niemieckiej dostał się pod Chyrowem, niedaleko Sambora. Stamtąd uciekł z zamiarem dotarcia do Warszawy. Jednakże było już za późno. Stolica została zajęta przez hitlerowców. I tak maszerując przez całą prawie Polskę dotarł do rodzinnej Zelgoszczy. W czasie okupacji działał w zorganizowanej w Borach Tucholskich polskiej Armii powstańczej. W latach 1945-49 był wójtem w Lubichowie. W 1949 r. powierzono mu stanowisko burmistrza Starogardu. Był ostatnim burmistrzem naszego miasta, odtąd mięliśmy już przewodniczących Rad Narodowych. Dr Milewski w roku 1950 został zwolniony, objął funkcję dyrektora MHD, którą piastował do 1972 r. W roku 1916 przeszedł na emeryturę. Zmarł 26 lutego 1998 r. Uroczystości żałobne odbyły się 17 marca 1998 r. o godz. 10:30 w kościele farnym pw. św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim skąd przewieziono doczesne szczątki śp. Józefa Milewskiego na cmentarz w Łapiszewie.
Historią zaczął się interesować już jako uczeń gimnazjum. Niewątpliwy wpływ na to miał uczący wtedy historii prof. Władysław Bakowski. Odtąd też zaczął gromadzić materiały historyczne. Swoje zainteresowania rozszerzał dalej w szkole oficerskiej, zajmując się przede wszystkim historią wojen i wojskowości. W roku 1955 ukazała się drukiem pierwsza praca doktora Milewskiego - broszura pt. "Starogard Gdański i jego okolice". Zanim ją jednak opublikował przez 6 lat zbierał potrzebne materiały i dokumenty. Odwiedził niemal każdą wioskę kociewską, wiele godzin przesiadywał w bibliotekach PAN'u i archiwach. Owocem tej pracy była wydana w 1959 r. książka pt. "Dzieje Starogardu (miasto i powiat)" oraz w roku 1968 dwutomowa, bezcenna praca "Dzieje Wsi powiatu Starogardzkiego". Zgromadziwszy spory dorobek edytorski i pisarski rozpoczął w 1972 r. zaoczne studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Dzięki obowiązującym w tym okresie przepisom 23 IV 1974 r. obronił pracę doktorską (mając 60 lat) na temat "Kociewie W latach okupacji hitlerowskiej" (książkę tę wydała Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza w 1977 r.). Jest też współautorem wydanego w 1977 r. "Przewodnika turystycznego - Kociewie". Ponieważ wydawnictwo to zostało szybko wyczerpane napisał nowy przewodnik turystyczny pt. "Pojezierze kociewskie i okolice" (wydany w 1984 r.)
J. Milewski w jednym ze swoich wierszy napisał:
"O grudko ziemi kociewskiej.
O relikwio święta!
Jaka to łączy nas razem
siła niepojęta..."
|
Pisał wyłącznie o Kociewiu, ukazując piękno tej ziemi, jej historię i wydarzenia z lat dawnych i z czasów ostatniej wojny. Pisze też o ludziach naszego regionu, o ich czynach. Bogaty jest dorobek pisarstwa regionalnego pana dra Milewskiego. (...) Jako wierny syn Kociewia od roku 1945 jest czynnie zaangażowany w pracę społeczną związaną z regionem. Między innymi jako korespondent "Dziennika Bałtyckiego" przypominał czytelnikom o rozmaitych historycznych rocznicach związanych z naszą ziemią, o ludziach, którzy tu żyli i działali, informował też o ważnych wydarzeniach jakie miały miejsce w Starogardzie i byłym powiecie.
Był jednym z członków powstałej w 1954 r., przy ówczesnym PDK, sekcji regionalnej, był inicjatorem odtworzenia ludowego stroju kociewskiego, a kiedy w 1957 r. powstało Zrzeszenie Kociewskie był jednym z pierwszych członków. Między innymi z jego inicjatywy, w latach pięćdziesiątych, przypomniano pierwszego kociewskiego etnografa rektora Franciszka Schornaka ze Skórcza i umieszczono w budynku tamtejszej szkoły tablicę pamiątkową, a szkole nadano imię tego zasłużonego kociewiaka. (...) Był także członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i przy jego poparciu wydawał swoje książki i broszury. Potem zaangażował się w działalność Towarzystwa Rozwoju Ziemi Zachodnich. Był inicjatorem wielu sesji popularno-naukowych. Z jego inicjatywy w roku 1961 upamiętniono 115 rocznicę marszu chłopów pod wodzą Floriana Ceynowy na garnizon pruski w Starogardzie oraz 55 rocznicę strajku szkolnego, wystawiono wtedy w Starogardzie i w Kasparusie pamiątkowe obeliski. W 1969 r. pan Milewski przypomniał nam 200 rocznicę zawiązania konfederacji starogardzkiej, umieszczono wtedy na Ratuszu tablicę pamiątkową. Kiedy w 1973 r. powołano w Starogardzie Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej był jednym z jego założycieli i można powiedzieć inspiratorem jego działalności w następnych latach. Lata okupacji i pamięć o żołnierzach II wojny światowej oraz o ofiarach hitlerowskiej okupacji, a także ofiarach sowieckiej agresji głęboko zapadły w pamięć pana Józefa. W ramach wydawanego w Warszawie "Zarysu historii wojennej Pułków Polskich w kampanii wrześniowej" napisał "Historię stacjonującego w Starogardzie 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich" od jego powstania do udziału w wojnie obronnej w 1939 r. Wydał też ciekawą broszurę pt. "Bataliony kociewskie w wojnie 1939 r." Pamiętał o Szpęgawsku. Jest autorem trzech publikacji na temat dokonanych tam masowych mordów. Stworzył jedyną w swoim rodzaju "Księgę imienną strat ludzkich II wojny światowej na Kociewiu". To opracowanie jest pierwszą próbą dokonania całościowego zestawienia zidentyfikowanych strat poniesionych przez mieszkańców naszych ziem. Pan Milewski pamiętał też o ofiarach jakie ponieśli mieszkańcy Kociewia ze strony NKWD, czy wojsk sowieckich. W roku 1993 napisał broszurę pt. "Pamięci ofiar sowieckich represji 1939-19S6 na Kociewiu".
Edmund Falkowski (prezes TMZK)
"Magazyn Kulturalny" - R. 1994, nr 4-5
Pan Edmund Falkowski dokonując przeglądu działalności twórczej dra Józefa Milewskiego (łącznie z powyższym zarysem) podkreślił jego wielki wkład w działalność Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej. Większość z prezentowanych publikacji są wydawane przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej, którego członkowie, a zwłaszcza prezes Towarzystwa - Edmund Falkowski, mają nie mały wkład w retoryczną zawartość omawianych broszur. Dzięki TMZK i wsparciu finansowemu władz naszego miasta możemy poszerzać wiedzę o dawnym Starogardzie i regionie, o wybitnych osobowościach, o zabytkach kultury i architektury znajdujących się na terenie całego Kociewia. Należy nisko schylić głowę przed wielkim trudem włożonym w każdą pracę Józefa Milews-kiego. Publikacje, zawierające olbrzymią wartość poznawczą i historyczną, skierowane są nie tylko do miłośników historii i kultury Kociewia, ale do ogromnego grona mieszkańców, którzy w mini-malnym stopniu przejawiają chęć poznania, swo-ich, bardzo interesujących korzeni, bez których każdy z nas stałby się uboższy duchowo.
Dr Józef Milewski otrzymał "Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski" i inne medale oraz odznaczenia. Za wybitne zasługi dla PTTK otrzymał "Złotą Honorową Odznakę PTTK". Stowarzyszenie Autorów Polskich, którego był aktywnym członkiem nadało mu za wybitne zasługi dla kultury polskiej "Godność Członka Honorowego". W roku 1976 został również odznaczony medalem "Za zasługi dla Starogardu Gdańskiego".
Pośmiertnie, najmłodszy brat dra Milewskiego - Pan Ksawery Milewski - przyczynił się do wydania publikacji "W CIENIU KRZYŻA" upamiętniającej zmarłego wieszcza kultury Kociewia. Zawiera ona bogate informacje bibliograficzne, teksty, zdjęcia oraz przedruki z czasopism poświęcone Józefowi Milewskiemu.
* Autorstwo tekstów: Edmund Falkowski - "Magazyn Kulturalny" R. 1994 nr 4-5, Ksawery Milewski - "W cieniu krzyża"
Informacje oraz niektóre fragmenty tekstu zaczerpnięto z książek i czasopism znajdujących się w Miejskiej Bibliotece Publicznej.
Wszelkie uwagi oraz zastrzeżenia co do opublikowanych danych osobowych kierować na pocztowy adres Biblioteki lub na internetową skrzynkę pocztową: mbpstar@sunnet.pl
©
2007 - Copyright by MBP Starogard Gdański
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL