HISTORIA
Miejskiej Biblioteki Publicznej
im. ks. Bernarda Sychty


ks. BERNARD SYCHTA - małował R.Rebelka B E R N A R D      S Y C H T A
(21 III 1907 r. - 25 XI 1982 r.)


ks. prałat, doktor, pisarz i poeta, badacz i uczony, największy folklorysta Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich, rysownik i artysta malarz
         Urodził się 21 marca 1907 roku w Puzdrowie na Kaszubach. Uczęszczał do gimnazjum w Wejherowie. Maturę zdał w 1927 roku, po czym wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. Po ukończeniu studiów teologicznych w Pelplinie i Poznaniu otrzymał święcenia kapłańskie 17 grudnia 1932 roku. Od 1928 roku aż do śmierci stale przebywał na Kociewiu. Do początków 1941 r. był kapelanem w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kocborowie, po czym do końca okupacji ukrywał się w Osiu, gromadząc materiały etnograficzne z terenu Kociewia i Borów Tucholskich. W 1947 roku objął funkcję proboszcza parafii Katedralnej w Pelplinie. oraz prowadził wykłady z psychiatrii duszpasterskiej w pelplińskim Seminarium Duchownym. Po wojnie w 1947 roku uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu za pracę "Materialna kultura ludowa Borów Tucholskich na tle etnografii kaszubskiej i kociewskiej". Został uhonorowany m.in. tytułem h.c. Uniwerytetu Gdańskiego i honorowym członkowstwem Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej.

Ks. Bernard SYCHTA zmarł 25 listopada 1982 roku i pochowany został w Pelplinie. Kaszubom i Kociewiakom poświęcił swoje prace naukowe, literackie, a zwłaszcza leksykograficzne, które stworzył w swojej pelplińskiej kanonii.

POWRÓT DO POCZĄTKU STRONY


ks. Bernard SYCHTA podczas swej pracy

Działalność literacka
ks. BERNARDA SYCHTY

         We wszystkich pracach i utworach literackich Bernarda Sychty wyraźnie widać jego zainteresowania etnograficzne. Dogłębna znajomość kultury materialnej i duchowej opisywanych regionów podnosi wartość prac słownikarskich i utworów literackich wychodzących spod jego pióra. Dane dotyczące kultury materialnej i duchowej mieszkańców Kociewia gromadził od samego początku swoich kontaktów z tym regionem. Szczególnie wzmożona działalność badawcza i zbieracka przypada na lata okupacji spędzone w ukryciu.

         Z początkowych kontaktów z Kociewiem w 1934 roku powstała komedia "Duchy w klasztorze" pisana gwarą kociewską. Sztuka ta nie została opublikowana i nie zachował się żaden jej egzemplarz, ponieważ autor na początku okupacji zniszczył rękopis w obawie, by nie wpadł on w ręce wroga.

POWRÓT DO POCZĄTKU STRONY




Publikacje ks. BERNARDA SYCHTY



Okładka 'WESELA KOCIEWSKIEGO'

"WESELE KOCIEWSKIE"
Gdynia 1959 r.
Wydawnictwo Morskie

Okładkę książki projektował autor
Motyw według haftu z 1672 r.  z katedry w Pelplinie


         "WESELE KOCIEWSKIE", to dramat przedstawiający obrządek weselny na Kociewiu w połowie XIX wieku. Oparty wyłącznie na wynikach własnych poszukiwań i badań autora wśród Kociewiaków. Właściwa akcja utworu jest tu w zasadzie drugorzędna i służy jedynie naczelnemu celowi, którym jest ukazanie wielorakich aspektów materialnej i duchowej kultury Kociewia. Temu samemu celowi służy szczegółowy opis ubiorów wieśniaków, zamieszczony w oddzielnej części przepisów, oraz liczne objaśnienia wyrazów kociewskich występujących w tekście dramatu, na temat wierzeń i szeroko pojętej kultury duchowej, jak również objaśnienia zwrotów frazeologicznych.

         "Wesele kociewskie" to również zbiór autentycznych ludowych melodii i pieśni oraz tańców, które wplecione w tekst utworu, mają szczególną wartość etnograficzną. Sztuka zawiera 59 melodii 22 tańców, które umieszczone w oddzielnej części dramatu, przedstawiają nuty i słowa pieśni występuujących w tekście. Natomiast odpowiednie partie tekstu opatrzone są szczegółowym opisem poszczególnych tańców, z zaznaczeniem numeru tańca i melodii.

         Biorąc to wszystko pod uwagę, jak również akcję dramatu, do której wplecione zostały autentyczne wierzenia i zwyczaje ludowe oraz fakt, że przedstawiony tu obrządek weselny odbywa się ściśle wedle dawnych kociewskich zwyczajów, zrozumiemy wartość tego utworu jako etnograficznego dokumentu kultury Kociewia.

POWRÓT DO POCZĄTKU STRONY



Okładka publikacji
"DROBNA TWÓRCZOŚĆ LUDOWA NA KOCIEWIU"
(zagadki i łamigłówki)
Gdańsk 1960 r.
Gdańskie Towarzystwo Naukowe


         Autor zafascynowany nadzwyczajną metaforycznością kociewskich zagadek, zebrał ich 138, uporządkował tematycznie i wskazał na cechy specyficznie kociewskie, jak również i te lączące je z zagadkami regionu Kaszub. Jak pisze Bernard Sychta:

"Te pełne dowcipu zagadki kociewskie i pokrewne im łamigłówki, tchnące świeżością i poezją... Świadczą one o wielkiej wyobraźni i pomysłowości, o wybitnym poczuciu humoru, o zdrowej chęci żartu i śmiechu bez grzechu... tak mało znanych w Polsce Kociewiaków."

POWRÓT DO POCZĄTKU STRONY




Okładki trzech tomów 'Słownictwa Kociewskiego (...)'
"SŁOWNICTWO KOCIEWSKIE
NA TLE KULTURY LUDOWEJ"
TOM: 1-3
Wrocław 1980-1985 r.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich


         Jest to największe osiągnięcie twórcze Bernarda Sychty pośród dzieł dotyczących regionu Kociewia. To praca, na którą złożyło się wiele lat zbierania i gromadzenia materiałów etnograficznych, począwszy od 1933 roku, kiedy po raz pierwszy zetknął się z gwarą kociewską jako młody ksiądz w Świeciu nad Wisłą. Natomiast szczególnie wzmożona i potajemnie prowadzona działalność badawcza przypada na lata okupacji spędzone w ukryciu.

         Każdy wyraz zawarty w Słowniku autor brał bezpośrednio z żywego języka ludu. Słownik składa się z trzech tomów, z których pierwsze dwa opublikowano w 1980 roku, natomiast trzeci - ostatni - wydano w 1985 roku, już po śmierci autora.

         Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej, którego Bernard Sychta był honorowym członkiem oraz Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza w Starogardzie Gdańskim wręczyło Bernardowi Sychcie 23 października 1980 r. medal, który wybito dla uczczenia i upamiętnienia autora tego znaczącego dla regionu kociewskiego - pierwszego Słownika gwary kociewskiej. We wstępie do I TOMU Słownika, Hanna Popowska-Taborska pisze tak:

        "Tu zaznaczyć wypada, że Bernard Sychta, chociaż z urodzenia Kaszub, posiada dogłębną znajomość Kociewia, na którym przyszło mu spędzić znaczną część życia. Zebrany przezeń materiał leksykalny podbudowany jest rzetelną znajomością miejscowej kultury ludowej. Z kultury tej potrafi wydobyć autentyzm i niepowtarzalność, umie również dostrzec jej swoiste wartości i piękno. Toteż będąc doktorem etnografii jest on również autorem "Wesela Kociewskiego", dramatu opartego na autentycznych obrzędach ludowych i weselnych. Tak oto otrzymuje Kociewie olbrzymi zbiór słownictwa i kompendium danych związanych z jego ludową kulturą. Zbiór ten wypełnia lukę istniejącą w naszej wiedzy o tym rejonie Polski, a nazwisko autora gwarantuje, że będzie to praca o olbrzymiej wartości materialnej i o przemyślanej formie."
         O tym jak bardzo Bernard Sychta był związany z naszym regionem niech przedstawi fragment listu skierowany do Hanny Popłowskiej-Taborskiej umieszczony w Kociewiu II "Pomorze Gdańskie" nr 17 s. 189:

        "... jak bliska jest mi kociewszczyzna, niech świadczy fakt, że mieszkam i pracuję na Kociewiu od roku 1934 po dzień dzisiejszy. Znam Kociewie południowe, środkowe i północne. Ukruwałem się także na Kociewiu podczas okupacji. O tym jak bliskie są mi gwary kociewskie, mówią także zbieżności kaszubsko-kociewskie zawarte w słowniku kaszubskim oraz moje "Wesele Kociewskie" z r. 1959 i komedia pisana po kociewsku pt. "Duchy w klasztorze", grana w Świeciu i Chełmnie w 1934 r. ..."

Pelplin, 1 listopada 1976 r.

POWRÓT DO POCZĄTKU STRONY


© 2007 - Copyright by MBP Starogard Gdański